Enfeksiyon tedavisi, her hastalık yapan mikroorganizmanın her insanda hastalık belirtilerine neden olmayabileceği gerçeği üzerine kuruludur. Bu durumu belirleyen en önemli faktör, bireyin bağışıklık sisteminin gücüdür. Bağışıklık sisteminin işleyişi ve vücudun enfeksiyonlara karşı direnç göstermesi birçok faktöre bağlıdır. Beslenme, bağışıklık sistemini doğrudan etkiler ve bu ilişki oldukça hassastır. Bazı besin ögelerinin sınırda yetersizlikleri durumunda bile bağışıklık sistemi işlevleri baskılanır ve enfeksiyon riski artar. Enfeksiyonlar sırasında gelişen hız artışı, besinlerin dağılımındaki değişiklikler ve inflamatuvar (iltihabi) ve immün (bağışıklık) cevabın uyarılması besin ögesi gereksinimlerini artırır. Vücudun enfeksiyonlara karşı direnci, dengesiz beslenme, rafine şeker ve un tüketiminin artması, besin ve diğer maddelere karşı alerjiler, stres ve az spor yapma gibi faktörlere bağlı olarak azalabilir. Ayrıca, immün fonksiyonların idamesini sağlayan vitamin, mineral ve diğer makro ve mikro besin maddelerinin yetersizlikleri de enfeksiyonlara karşı duyarlılığı artırmaktadır. Başta A ve C vitaminleri olmak üzere probiyotikler, selenyum ve çinko enfeksiyonlara karşı korunma ve tedavide oldukça önemlidir. Bu besin ögeleri hakkında daha fazla bilgi aşağıda verilmiştir: A VitaminiA vitamini, immün sistemi uyararak solunum ve mide-bağırsak zarlarını mikroorganizmaların istilasına karşı korur. A vitamininin enfeksiyonlara karşı olumlu etkileri, daha çok A vitamini yetersizliği olan hastalarda kendini göstermektedir. Diyetinde yeterli A vitamini olan kişilere A vitamin takviyesi yapmanın etkisi ya çok azdır ya da yoktur. Hatta doz biraz aşarsa tehlike yaratabilir. A vitamini, hayvansal gıdalarda daha bol bulunur. Başta balık yağı ve karaciğer olmak üzere, böbrek, süt, yumurta sarısı, buğday, havuç, mantar, baklagiller, fıstık, ceviz ve domates A vitamini içeren besinler arasındadır. C VitaminiC vitamininin enfeksiyon (bulaşıcı) ve inflamasyon (iltihap) üzerine koruyucu ve tedavi edici özellikleri pek çok çalışmada kanıtlanmıştır. Lökositlerin bakteri, virüs ve kanser hücrelerini fagose etmesi (yutması) için kandaki düzeyin 50 katı C vitaminine ihtiyaçları vardır. Enfeksiyon sırasında şekerli bir gıda alınması, C vitamininin lökosit içine girmesini azaltır. Çünkü glukoz, benzer moleküle sahip olduğu için askorbik asit (C vitamini) ile yarışır. C vitamininin etkisinin en iyi görüldüğü enfeksiyonlar viral (virüslere bağlı) olanlardır. Yapılan çalışmalarda yeterli C vitamini alımının üst solunum yolu enfeksiyonuna karşı koruyucu olduğu görülmüştür. C vitamini kaynakları; limon, greyfurt, portakal, çilek, kivi, Frenk üzümü gibi meyveler, lahana, domates, kuşburnu, karnabahar, ıspanak, maydanoz, turp, patates, yeşil biber gibi sebzelerdir. D VitaminiD vitamini, makrofajları (mikrop yutucu ve vücudu koruyucu) aktive ederek enfeksiyonlara karşı koruyuculuk sağlar. Ayrıca, insülin direncini tedavi etme ve kilo dengesi sağlama ile kemik sağlığının korunmasında önemli rol oynar. D vitamini kaynağı sadece güneştir. Eksikliği olan bireylerin doktor kontrolünde D vitamini desteği almaları gerekir. Enfeksiyonlardan Korunmak İçin
ProbiyotiklerProbiyotiklerin antienfeksiyöz (enfeksiyon karşıtı) özelliklerini pek çok çalışma desteklemektedir. Yapılan çok sayıda çalışma, probiyotik yiyeceklerin ishal tedavisinde son derece başarılı olduğunu kanıtlamıştır. Geleneksel olarak ishalli kişilere yoğurt verilmesi yaygın bir uygulamadır. Probiyotikler, virüs ishallerinde daha etkili olmakta, dizanteri şeklinde ishalleri fazla etkilememektedir. Bunun dışında, probiyotikler antibiyotik ishallerinin (antibiyotik kullanımına bağlı oluşan ishaller) önlenmesi ve tedavisinde de oldukça başarılıdırlar. Ayrıca, probiyotikler genital ve üriner (idrar) sistem enfeksiyonlarını da azaltırlar. Probiyotikler, antimikrobiyal özellikleri yanında çeşitli vitaminlerin (K, tiamin, biyotin, B12, niasin vb.) sentezini de yapmaktadırlar. Probiyotik besinler ise kefir, yoğurt, bazı turşular, sirke ve boza gibi gıdalardır. ÇinkoÇinko yetersizliği, bağışıklık fonksiyonlarını bozmakta ve çinko takviyesi sağlıklı kişilerde immün fonksiyonları güçlendirmektedir. Az gelişmiş ülkelerin gastroenteritli (ishal) çocuklarında yapılan araştırmalarda, çinko takviyesinin ishal sayısı, süresi ve şiddetini azalttığı saptanmıştır. Tüberkülozlu hastalarda da yaygın çinko eksikliği saptanmıştır. Çinkonun soğuk algınlığı tedavisinde de yararlı olduğu gösterilmiştir. Çinkodan zengin besinler et ve balık, süt ürünleri, deniz ürünleri, buğday başta olmak üzere tahıl ürünleri, kuru fasulye, baklagiller, istiridye, çikolata, mısır, Brüksel lahanası, yumurta, brokoli, ceviz, fındık, badem, ay çekirdeği ve kabak çekirdeği, karides, süt, buğday tohumu, bezelye ve leblebi gibi besinlerdir. SelenyumSelenyum, bağışıklık sisteminin fonksiyonu için gerekli bir eser elementtir ve E vitamini ile hücre koruyucusu ve antioksidan olarak büyük görev üstlenir. Selenyum verilen prematüre bebeklerin, verilemeyenlerden daha az hastane enfeksiyonu geçirdiği gösterilmiştir. Selenyum eksikliği olan kişilere selenyum takviyesi yapıldığında, viral hepatit sıklığı azalmıştır. Selenyumdan zengin besinler, en çok deniz ürünlerinde, ette ve karaciğerde bulunur. Antioksidan ve hücre koruyucusu olan bu mineral, vücut dokularının yaşlanmasını geciktirir. DemirDemirin enfeksiyonlarla olan ilişkisi en az 30-40 yıldır bilinmektedir. Demirden zengin beslenmenin enfeksiyonlardan korunmada ve tedavide önemli katkıları vardır. Demirden zengin besinler koyu yeşil yapraklı tüm sebzeler, kırmızı et, karaciğer, yumurta, üzüm, kayısı ve pekmezdir. |
.jpg "Bağırsak Enfeksiyonu Belirtileri ve Tedavisi")
.jpg "Üst Solunum Yolu Enfeksiyonu")
Bağışıklık sistemimin gücünü nasıl artırabilirim? Özellikle hangi vitamin ve mineralleri almam gerektiğini bilmiyorum, ama enfeksiyonlara karşı direncimi artırmak istiyorum. Beslenmemde nelere dikkat etmeliyim?
Cevap yazMerhaba Tuğberk,
Bağışıklık sistemini güçlendirmek için dengeli ve sağlıklı bir beslenme oldukça önemlidir. Özellikle A, C, D ve E vitaminleri ile çinko ve selenyum gibi mineralleri yeterli miktarda almak bağışıklık sistemini destekler. C vitamini açısından zengin besinler arasında portakal, limon, kivi ve biber yer alır. D vitaminini ise güneş ışığından ve yağlı balıklardan alabilirsin. E vitamini için fındık, badem ve bitkisel yağlar tüketebilirsin. Çinko ve selenyum açısından zengin olan et, deniz ürünleri, kabak çekirdeği ve tam tahılları da beslenmene ekleyebilirsin.
Ayrıca, yeterli miktarda su içmek, düzenli uyumak ve stresten kaçınmak da bağışıklık sistemini güçlendiren önemli faktörlerdir. İşlenmiş gıdalardan, aşırı şeker ve yağ tüketiminden kaçınarak daha sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturabilirsin. Fermente gıdalar tüketerek bağırsak sağlığını desteklemek de bağışıklık sistemine olumlu etki yapar. Yoğurt, kefir, lahana turşusu gibi probiyotik açısından zengin gıdaları diyetine ekleyebilirsin.
Sağlıklı günler dilerim!