İdrar yolu enfeksiyonu (İYE), oldukça sık rastlanan ve özellikle kadınları etkileyen bir hastalıktır. Ağrılı ve sıkıntı verici olabilir ancak çoğu kez, kendiliğinden veya doktorun belirleyeceği bir antibiyotik tedavisiyle birkaç gün içerisinde geçer. Çocuklarda nadiren de olsa görülebilir ve basit bir idrar testi ile hemen teşhis edilir. Bu rahatsızlığın başlıca nedeni bakterilerdir. Normalde vücut tarafından hemen atılan zararlı bakteriler, kimi zaman vücudun savunma sistemini alt ederek enfeksiyona neden olur.

İdrar yolu, böbrekler, idrar kanalları, mesane (idrar torbası) ve üretrayı (idrarın atıldığı kanal) kapsar. İdrarın vücutta oluşup dışarı atıldığı tüm bu bölgeler, üst ve alt idrar yolları olarak ikiye ayrılır. İdrar yolları genellikle bakteriler ve mikroplar yüzünden enfekte olur. Bu mikroplar arasında en bilineni, insan dışkısında bulunan Escherichia coli (E. Coli) adlı bakteridir. Etkilediği bölgeye göre enfeksiyon farklı bir ad alabilir. Örneğin, sıklıkla adı geçen ve pek çok kadının şikayetçi olduğu idrar yolu enfeksiyonu "sistit" olarak bilinir ve mesane enfeksiyonudur.

Çoğu idrar yolu enfeksiyonu, sindirim sisteminde yaşayan bakterilerden kaynaklanmaktadır. Eğer bu bakteriler idrarın dışarıya atıldığı üretraya ulaşırsa enfeksiyon meydana gelebilir. Bakterilerin idrar yoluna anüs aracılığıyla geçtiği düşünülür. Tuvalet temizliği sırasında tuvalet kağıdı önce anüse, oradan da genital bölgeye değdiğinde, dışkıdaki bakteriler üretraya ilerleyebilir. Bu şekilde idrarın mesaneden kanallardan ya da böbreklerden geçerken enfeksiyon meydana gelebilir. Kadınlarda üretra daha kısa ve anüse daha yakın olduğundan, idrar yolu enfeksiyonu daha sık görülür.

Doğru bir tuvalet temizliği enfeksiyon riskini azaltacaktır. Tuvalete çıktıktan sonra tuvalet kağıdını önden arkaya doğru hareket ettirerek temizlik yapılmalıdır. Bu şekilde dışkıdaki mikropların idrar yollarına ilerlemesi önlenebilir. Ayrıca genital bölgenin tuvalet dışında da temiz tutulması çok önemlidir. Temiz, pamuklu iç çamaşırları giymek, sentetik iç çamaşırlarından kaçınmak, ped kullanılıyorsa sık sık değiştirmek ve akıntı benzeri sorunları hemen tedavi ettirmek de enfeksiyonları önleyecektir.

İdrar yolunun tıkanması idrar yolu enfeksiyonuna neden olabilir. Bu tıkanmanın başlıca nedenlerinden biri de böbrek taşlarıdır. Böbrek taşları, bakterilerin üreyip çoğalacağı bir yaşam alanı sağlar.

Eğer mesaneyi tamamen boşaltmanızı engelleyen bir durum varsa ve idrar mesanede gereğinden çok kalıyorsa, bu durumda enfeksiyona neden olan bakterilerin çoğalması da kolaylaşır.

Düzenli olarak idrara çıkmak, idrarı tutmamak ve mesaneyi tamamen boşaltmak enfeksiyonu önlemek açısından önemlidir. İdrar akışı düzenli olursa bakteriler de atılır ve idrar yolları temiz kalır. Ancak bazı durumlarda, örneğin kabızlık nedeniyle idrar düzeni de bozulur ve bu şekilde enfeksiyon için zemin hazırlanmış olur.

Bağışıklık sistemi, vücudu hastalıklardan korumak üzere programlanmıştır. Ancak bazı hastalıklara ya da kemoterapi gibi çeşitli ilaç veya tedavilere bağlı olarak bağışıklık sistemi zayıflamış olabilir. Bu durumda vücut enfeksiyonlara karşı da zayıf olur.

İdrar yolu enfeksiyonu, cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olmamasına rağmen, cinsel olarak aktif olan kişilerde enfeksiyonun tetiklendiği görülebilir. Vajina veya anüsteki mikroplar, cinsel ilişki sırasında idrar yolları ağzına doğru ilerleyebilir.

Bu bireyler, idrar yolu enfeksiyonu açısından risk altındadır.

İdrar yolu enfeksiyonu, doğru hijyen uygulamaları ve bazı yaşam tarzı değişiklikleri ile büyük ölçüde önlenebilir. Bu enfeksiyonun belirtileri fark edildiğinde vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır. Erken teşhis ve tedavi, komplikasyonların önlenmesinde kritik öneme sahiptir.